Ποιες είναι οι περιοχές του NATURA

Ένα τεράστιο πλέγμα «προστασίας» για την…μισή σχεδόν Κρήτη έχει υψώσει το ΥΠΕΧΩΔΕ, υπό το άγρυπνο βλέμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, οι επικαλύψεις περιβαλλοντικών προγραμμάτων , οι συγχύσεις με τις μεγάλες εκτάσεις και η συνήθης ανομία δημιουργούν πολύ περισσότερα προβλήματα από εκείνα που καλούνται να καλύψουν οι προστατευτικές διατάξεις!

Η έρευνα της ‘Π’ αποκαλύπτει σήμερα ότι περισσότερο από το 1/3 της κρητικής γης-για την ακρίβεια μερικές εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα!-τελούν υπό την προστασία της ελληνικής και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Μόνο στο Δίκτυο Νατούρα 2000 έχουν συμπεριληφθεί τεράστιες εκτάσεις που προστατεύονται και ως εκ τούτου θεωρητικά δεν μπορούν να τύχουν οικονομικής, οικοδομικής ή άλλης εκμετάλλευσης.

Ολόκληροι ορεινοί όγκοι όπως τα Αστερούσια, το σύνολο σχεδόν του Ψηλορείτη, ο Γιούχτας, ο κόλπος της Μεσαράς, βιότοποι όπως ο Αλμυρός αλλά και άλλες περιοχές στην Τύλισο, τη Βιάννο, προτάθηκαν και σήμερα έχουν οριστικά βρεθεί στις προστατευόμενες περιοχές! Χιλιάδες στρέμματα, ακόμη και ιδιοκτησίες ανυποψίαστων πολιτών, έχουν συμπεριληφθεί στους καταλόγους και ουσιαστικά ‘δεσμεύονται’ για την όποια ανάπτυξη σχεδιάζεται να γίνει.

‘Έχουμε όντως μια πολύ μεγάλη έκταση που είναι στο Νατούρα και προστατεύεται από την κείμενη και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Θεωρητικά δεν μπορεί ο καθένας να κάνει ότι θέλει, αλλά αυτό δεν σημαίνει πώς όποιος έχει περιουσία σε τέτοια σημεία ή περιοχές έχει καταστραφεί κιόλας» λέει στην “Π” το στέλεχος της διέυθυνσης Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Ηρακλείου Απόλλων Φιλιππής που χειρίζεται όλα αυτά τα χρόνια τα περιβαλλοντικά ζητήματα.

“Μέχρι τώρα ήταν προτεινόμενες περιοχές, αλλά τώρα αυτός ο κατάλογος οριστικοποιήθηκε και πάντα τον λαμβάνουμε υπόψιν όταν έχουμε αιτήματα’ τονίζει ο κ. Φιλιππής που ξεκαθαρίζει ότι ‘ακόμη και εάν κάποιος δεν ξέρει ότι η περιοχή που έχει προστατεύεται από το πρόγραμμα Νατούρα 2000 δεν είναι καταστροφή. Μπορεί να κινήσει τις διαδικασίες για να πάρει τις σχετικές αδειοδοτήσεις , αρκεί να συνάδει η δραστηριότητα που θέλει να ξεκινήσει με τους όρους προστασίας της περιοχής”.

Φυσικά σε όλη αυτή την ιστορία υπάρχει όπως πάντα ένα…μεγάλο κενό. Και δεν είναι άλλο από το ότι δεν υπάρχουν διαχειριστικά σχέδια και φορείς διαχείρισης για τις περιοχές εκείνες κάτι που ομολόγησε πρόσφατα και ο αρμόδιος επίτροπος κ.Δήμας απαντώντας σε ερωτήσεις στην Ευρωβουλή για το θέμα αυτό.

Και δεν είναι μόνο το Νατούρα. Είναι και άλλα προγράμματα που προστατεύουν περιοχές-πολλές φορές τις ίδιες δημιουργώντας ένα πλέγμα επικάλυψης-όπως ο θεσμός των εθνικών πάρκων, τις περιοχές οικοανάπτυξης, τους εθνικούς δρυμούς, τα αισθητικά δάση, τα διατηρητέα μνημεία, τη σύμβαση της Βαρκελώνης κ.α.

«Η αλήθεια είναι ότι κάθε φορά που ψάχναμε μια περιβαλλοντική μελέτη έπρεπε να ψάχνουμε τους χάρτες για τα Νατούρα και άλλα προγράμματα. Είτε ήταν ΧΥΤΑ, είτε λατομείο είτε πυρηνελαιουργείο, είτε άλλη αναπτυξιακή δραστηριότητα έπρεπε να δούμε όλα αυτά. Και είναι πράγματι σχεδόν το 32% του νομού υπό προσταστευόμενο καθεστώς” απαντά ο αντινομάρχης κ.Μανόλης Κοκοσάλης που επί χρόνια είχε χειριστεί περιβαλλοντικά ζητήματα.

“Δυστυχώς πολλοί δεν γνωρίζουν ότι οι εκτάσεις που διαθέτουν είναι σε τέτοια προστατευόμενες περιοχές. Αλλά μπορούν με μια διαδικασία που προβλέπεται να πάρουν σχετικές αδειοδοτήσεις” τόνισε ο κ.Κοκοσάλης.

Το δίκτυο

Natura 2000

Να θυμίσουμε ότι το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκο επίπεδο.

Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών:

-τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (στα αγγλικά: Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα,

-τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (στα αγγλικά: Sites of Community Importance - SCI)

Για τον προσδιορισμό των ΤΚΣ λαμβάνονται υπόψη οι τύποι οικοτόπων .Οι ΖΕΠ, μετά τον χαρακτηρισμό τους από τα Κράτη Μέλη, εντάσσονται αυτόματα στο Δίκτυο Natura 2000, και η διαχείρισή τους ακολουθεί τις διατάξεις της Οδηγίας 92/43/ΕΚ . Αντίθετα, για την ένταξη των ΤΚΣ πραγματοποιείται επιστημονική αξιολόγηση και διαπραγμάτευση μεταξύ των Κρατών Mελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κατά οικολογική ενότητα Βιογεωγραφικών Σεμιναρίων.

Ο κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας όσον αφορά την Μεσογειακή ζώνη, στην οποία ανήκει εξ ολοκλήρου η Ελλάδα, οριστικοποιήθηκε και δημοσιεύθηκε στην επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τεύχος με αριθμό L259.

Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για την διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών.

Η καταγραφή των τόπων που πληρούν τα κριτήρια της παρουσίας τύπων οικοτόπων και οικοτόπων ειδών της Οδηγίας 92/43/ΕΚ στη χώρα μας (296 περιοχές - «Επιστημονικός Κατάλογος»), έγινε από ομάδα περίπου 100 επιστημόνων που συστήθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE .Στον «Επιστημονικό Κατάλογο» εντάχθηκε το σύνολο σχεδόν των μέχρι τότε προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Τον επιστημονικό καταλογο μπορεί κανείς να επισκεφτεί από την ιστοσελίδα του του Δικτύου Ερευνητών Διαχείρισης Περιβάλλοντος (βλ. σελίδα υποδοχής του ΥΠΕΧΩΔΕ).

Η τελική επιλογή των τόπων που προτάθηκαν από τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε από κοινή ομάδα εργασίας ΥΠΕΧΩΔΕ - Υπουργείου Γεωργίας κατόπιν γνωμοδοτήσεων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων.

Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει σήμερα 151 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ). Οι δύο κατάλογοι περιοχών παρουσιάζουν μεταξύ τους επικαλύψεις όσον αφορά τις εκτάσεις τους. Μάλιστα, 31 τόποι έχουν οριστεί ταυτόχρονα ως ΖΕΠ και έχουν προταθεί και ως ΤΚΣ.

To άρθρο είναι του δημοσιογράφου Κώστα Μπογδανίδη από την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου φύλλο της 21-1-2007.